Konferencja „Afryka w oczach prawa”, poświęcona konfliktom na kontynencie afrykańskim oraz roli prawa w ich rozwiązywaniu, odbyła się w dniu 18 listopada 2024 roku na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Zorganizowana została przez Studenckie Koło Naukowe Obrotu Prawnego z Zagranicą. Dotyczyła szeregu aspektów prawnych i społecznych najbardziej wyrazistych problemów nurtujących współczesną Afrykę. Wydarzenie zgromadziło studentów, którzy przedstawili szeroki zakres tematów, od łamania praw człowieka po wyzwania współczesnego biznesu.
Pierwszym poruszonym zagadnieniem było „Łamanie praw człowieka w państwach afrykańskich jako podłoże terroryzmu” – referat w tym temacie wygłosiła Julia Samek. Wystąpienie zwróciło uwagę na systemowe naruszenia praw człowieka, które stanowią przyczynę destabilizacji regionów, eskalacji przemocy i rozwoju organizacji terrorystycznych. Kolejny referat, „Stosunki między Unią Europejską a Unią Afrykańską” przedstawiła Aleksandra Mielecka. Ukazał on skomplikowaną współpracę polityczną i gospodarczą między tymi dwiema organizacjami. W wypowiedzi zostały podkreślone wyzwania wynikające z różnic w poziomie rozwoju i priorytetów politycznych, jednocześnie wskazano na obszary, w których współpraca może przynieść obopólne korzyści. Katarzyna Wołek w swoim wystąpieniu „Prawo plemienne jako element afrykańskich systemów prawnych” zaprezentowała, jak tradycyjne systemy prawne kształtują codzienne życie społeczności afrykańskich. Jednocześnie współistnieją one z nowoczesnymi instytucjami prawnymi. Z kolei Bartosz Łapkowski w referacie pod tytułem „Afrykański system ochrony praw człowieka ze szczególnym uwzględnieniem praw kobiet” omówił wyzwania związane z zapewnieniem równych praw kobietom w związku z niewielką skutecznością afrykańskiego systemu ochrony praw człowieka w tej dziedzinie. Następnie zaprezentowano problematykę kłusownictwa w wybranych krajach Afryki. Omówiono skuteczność przepisów prawnych oraz rozwiązania zmierzające do ograniczenia tego zjawiska. Problematykę tę omówiła Natalia Rojek. Kolejno w swoim wystąpieniu „Afryka – ziemia obiecana współczesnego biznesu” Róża Wanat przedstawiła potencjał kontynentu jako dynamicznie rozwijającego się rynku, jednocześnie wskazując na bariery i wyzwania dla międzynarodowych inwestorów.
Po przerwie, podczas drugiej części wystąpień w referacie „Jedna z ostatnich kolonii – czyli o Saharze Zachodniej i jej prawie do samostanowienia” Joanna Leśniak przedstawiła problematyczną sytuację prawną i faktyczną tego terytorium, które od lat pozostaje obszarem spornym pomiędzy Marokiem a lokalnymi ruchami niepodległościowymi. Referat podkreślił znaczenie prawa do samostanowienia oraz skutki braku rozwiązania tego konfliktu w ramach prawa międzynarodowego. Uwagę słuchaczy zwróciły również takie tematy, jak „Somalijskie grupy rozbójnicze: przyczyny i konsekwencje piractwa” – autorstwa Emilii Sadkowskiej i Anny Gałasiewicz, czy „Problem prześladowań osób dotkniętych albinizmem w Afryce ze szczególnym uwzględnieniem Tanzanii” – autorstwa Anny Makuch. Referujące ukazały w nich złożoność problemów społecznych i kulturowych w różnych regionach Afryki. W wystąpieniu „Konflikt Etiopsko-Somalijski oraz jego wpływ na obecną sytuację w Somalii” omówiono historyczne przyczyny i przebieg sporu między tymi dwoma krajami. Alan Kuzara w swoim wystąpieniu wskazał jak nierozwiązane napięcia i skutki wojny wpłynęły na destabilizację Somalii, osłabienie jej struktur państwowych i rozwój ruchów zbrojnych. Szczególne poruszenie wywołała prelekcja „Klątwa zasobów, czyli diamenty jako źródło bogactwa i biedy w Sierra Leone” autorstwa Łucji Masiarek. Przedstawiony obraz tragicznych skutków eksploatacji zasobów naturalnych pozostawił szczególny wydźwięk w pamięci jego odbiorców.
Konferencję zamknęło wystąpienie gościa specjalnego Pana doktora Dariusza Drajewicza – zawodowo sędziego, członka Krajowej Rady Sądownictwa, wykładowcę postępowania karnego zaś prywatnie fotografika wydającego znane albumy ze zdjęciami z egzotycznych regionów świata, pasjonata Afryki i dalekich podróży. Wygłosił on niezwykle poruszające przemówienie „Apokalipsa trzeciego świata”, koncentrując się na problematyce karalności zabiegów FGM (female genital mutilation) w Afryce (ze szczególnym uwzględnieniem Somalii). Podczas swojej wypowiedzi dr Drajewicz przedstawił dramatyczną skalę i konsekwencje tego barbarzyńskiego procederu, który każdego roku dotyka milionów dziewcząt i kobiet. Zarysował nie tylko medyczne skutki okaleczania, takie jak chroniczny ból, infekcje, problemy z porodem, ale również jego społeczne i psychologiczne konsekwencje, które naznaczają ofiary na całe życie. Podkreślając skomplikowany charakter tego zjawiska, dr Drajewicz omówił trudności w walce z FGM w regionach, gdzie jest ono głęboko zakorzenione w tradycji kulturowej i religijnej. Zwrócił uwagę na brak odpowiedniego prawodawstwa lub egzekwowania istniejących przepisów, które nominalnie zakazują tych praktyk, oraz na znaczenie edukacji i współpracy z lokalnymi liderami w procesie eliminacji FGM. Przemówieniu towarzyszył pokaz zdjęć, wykonanych przez doktora podczas licznych podróży po Afryce. Fotografie te ukazywały zarówno piękno lokalnych społeczności, jak i tragiczne realia życia w miejscach dotkniętych biedą, i przemocą. Pokaz zdjęć miał na celu nie tylko wstrząśnienie odbiorcami, ale również wzbudzenie empatii i zrozumienia dla ludzi, którzy na co dzień zmagają się z trudnościami życia w „trzecim świecie”. Doktor Drajewicz zakończył swoje wystąpienie apelem o zwiększenie globalnej solidarności w walce z FGM oraz o większe zaangażowanie międzynarodowych organizacji w pomoc humanitarną i edukację. W jego słowach pobrzmiewa nadzieja, że dzięki współpracy i determinacji możliwe jest zakończenie tej „apokalipsy trzeciego świata” i przywrócenie godności milionom kobiet i dziewcząt.
Wydarzenie było wyjątkową okazją do pogłębienia wiedzy o Afryce i refleksji nad wyzwaniami, przed jakimi stoi kontynent. W wystąpieniach połączono różnorodne perspektywy uczestników i prelegentów. Podczas spotkania studenci nie tylko mieli szansę na pogłębienie wiedzy o Afryce, ale również na spojrzenie na nią z perspektywy znakomitych zdjęć wykonanych przez doktora Dariusza Drajewicza.
[Relacja z konferencji: Julia Samek, zdjęcia: Aleksandra Mielecka]
